Oyun sektörünün her geçen gün kazandığı ivme ile dünya çapında gelişen bir alan olduğunu itiraf etmeliyiz. Oyun geliştiricilerin ve ortaya çıkan kaliteli eserin sayısı arttıkça oyun geliştiriciler ile yayın firmaları arasındaki ticari ve hukuki süreçler de önem kazanıyor. Buna rağmen kaç oyun geliştiricisi haklarının farkında veya kaç yayın firması doğru prosedürü işleterek yayın sürecini yönetiyor? Hukuk literatüründe ise dijital oyun sektörüne ilişkin kaynağın az olması ise cabası. Bu nedenle bu yazıda oyun geliştiricisi ile yayın firması arasındaki oyun yayın sözleşmelerinde dikkat edilmesi gereken dört ana başlıktan bahsedeceğiz.
1. Oyun Geliştiricinin Oyun Üzerindeki Hakları
Oyun geliştiricinin oyun üzerindeki haklarını hızlı ve kolayca tespit edebilmek için kanun maddelerine boğulmadan “oyun” denince uygulanacak hukuk ile konuya giriş yapacağız.
Bilgisayar/video oyunları ile mobil oyunlar ilgili mevzuata göre “eser” statüsündedir ve yayımlanması yine kanunlarda yer alan Yayım Sözleşmesiyle mümkündür. Oyun söz konusu olduğunda, telif haklarına başvurmak gerekir. Eser sahibi olarak oyun geliştiricinin işleme, çoğaltma, yayma, temsil, umuma iletim ile pay ve takip hakları mevcuttur. Bu noktada; oyunun Steam vb. çevrimiçi platformlar, Playstation, Xbox vb. konsol platformlarında veya Google Play, AppStore vb. mobil platformlarda yayımlanması için hangi hakların sözleşmeye konu olacağını doğru tespit etmek gerekir. Umuma iletim hakkı; dijital yayınlarda ön planda olması sebebiyle oyunun yayımlanmasında akla gelen ilk hak olsa da genellikle yayım için gereken yayma ve çoğaltma haklarının da sözleşmeye dahil edilmesi şarttır.
Birçok kişinin gözden kaçırdığı bir husus ise bu hakların devrinin kanunda özel şartlarının olduğudur. Bu kapsamda bir oyun geliştirici mali haklarını devrederken yayım sözleşmesinin mutlaka yazılı olması ve devredilen hakların hangileri olduğunun açıkça sözleşmede yer alması gerekmektedir. Aksi takdirde ne kadar kapsamlı bir sözleşme olursa olsun mali hakların devri veya lisans tanınması bakımından geçersiz olacaktır.
2. Oyun Geliştirici Haklarını Devretmek Zorunda mı Yoksa Lisans Tanıması Yeterli midir?
En çok çelişkiye düşülen nokta oyun üzerindeki mali hakların yayın firmasına devredilmesi veya bu firmaya lisans tanınmasıdır. Bu husus tarafların ticari kararlarına bağlıdır. Ancak oyun geliştiriciler için devretme ile lisans tanımanın hukuki sonuçlarından kısaca bahsedelim.
Yukarıda bahsettiğimiz mali hakların devri, bir satış gibi düşünülebilir. Oyun geliştirici haklarını devrederken bu hakları artık kendisinin kullanamayacağını bilmelidir. Devralan yayın firması artık oyunun devredilen hakları bakımından tek hak sahibi olacaktır. Bu nedenle devrin söz konusu olduğu sözleşmelerde sözleşme tutarının da yükseldiğini gözlemlemekteyiz.
Öte yandan genellikle tercih edilen yöntem ise oyun üzerindeki haklar konusunda yayın firmasına lisans hakkı tanınmasıdır. Lisans hakkı tanımanın oyun geliştiriciler için en cazip tarafı; yayın firmasına belirli bir süre için, belirli bir coğrafyada ve sadece belirtilen haklar çerçevesinde kullanım hakkı verilmesidir. Bu açıdan lisans tanıma bir tür yetkilendirmedir.
Lisans tanımanın mı, hakların devrinin mi avantajlı olduğu duruma göre karar verilir.
3. Her İki Taraf için de Kritik Hükümler: Gizlilik
Oyun geliştirici; oyunu geliştirirken harcadığı emek ve ortaya çıkardığı ürün sebebiyle yayım aşamasında yayın firmasıyla paylaştığı bilgi, belge ve demolar nedeniyle gizlilik korumasına ihtiyaç duyar. Aynı şekilde yayın firması da know-how başta olmak üzere satış/pazarlama metotları gibi birçok ticari sırrını paylaşabilir.
Taraflardan birinin bu ticari ilişki sebebiyle edindiği bilgi ve belgeleri açık etmesi, diğer taraf için büyük zarara sebep olabilir. Bu nedenle sözleşme öncesi görüşmelerde veya en geç sözleşme ile birlikte bir gizlilik konusunun da sürece dahil edilmesi gerekir.
4. Sözleşmeyi İmzalamadan Önce Son Bir Kez Sorulması Gereken Sorular
Aşağıda özet niteliğinde iki taraf için de sorulması gereken sorulara yer vermek gerekirse;
- Bu sözleşme ile oyun üzerindeki hangi haklarımı devrediyorum/lisans tanıyorum?
- Sözleşme imzalandıktan sonra oyun üzerinde hangi haklarım olacak?
- Hangi koşullarda sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilirim? Bir başka deyişle istediğim zaman arkamı dönüp gidebilir miyim?
- Hangi platformlarda yayıma ilişkin hakların devredildiği/lisans tanındığı açıkça yazıyor mu?
- Sözleşme bedeli veya komisyon konusunda anlaşıldı mı?
- Ortaklarım/ekip arkadaşlarımın hakları da devrediliyor mu?
- Oyunun tanıtım/pazarlamasında söz hakkım olacak mı?
- Hangi coğrafyada yayın hakları devredilmiş olacak? (Dünya çapında, Amerika veya Avrupa’da)
Sözleşme süreçlerinin her iki taraf içinde sorunsuz ilerlemesi için temel konularda anlaşma sağlanması gerektiği ve karşılıklı sağlıklı iletişim ile başarılı bir sözleşme süreci yürütülebileceğini hatırlatmak gerekir.
Kaynakça
- 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu
- 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
- “Fikri Mülkiyet Hukuku”, Cahit Suluk, Temel nal, Rauf Karasu,Seçkin Yayınları, 6. Bası, 2022
- “Bilgisayar (Video) Oyunlarının Fikir ve Sanat Eserleri Kapsamında Korunmasında Uygun Eser Kategorisi Sorunu”, Elnur Karimov, Dergipark, 2021